Díli, yokalaumedia.com (20/07/2023) – Ida ne’e mak espresaun ne’ebe dala ua’in sai husi Timor-oan sira bainhira sira nia vida iha ona militár Invazór nia kilat  tutun. Espresaun ida ne’e mos sulin husi saudozu Lobo Dara iha ne’ebe sani iha livru ida ho títulu “Luta, Sakrifisiu no Vitória” autoria husi eskritór Carlos da Silva L.F.R.S. “Saky”. Livru ida ne’e ofisialmente lansa iha Arkivu no Muzeum Rezisténsia Timorense (AMRT) iha loron 19 jullu 2023 ne’e hodi sani ka haktuir konaba komandante Lobo Dara nia kontribuisaun ba luta libertasaun Timor-Leste husi forsa rai seluk nia krueldade.

Carlos Saky, hakerek-na’in hateten livru ne’e nia homan atu halekar ba leitór sira konaba Saudozu Lobo Dara nia luta, nia kontribuisaun no nia sakrifisiu sira ne’ebe hahu lakon iha ema ua’in nia neon no ema ua’in nia ibun no iha Timor-Leste nia istória ne’ebe homan ho timor-oan rihun atus resin nia ruin no kesi ho ema ua’in nia ran.

“ita nia luta rezistensia no Libertasaun ida ne’e: ema ida, istoria ida ne’ebe hatudu liu husi komandante Lobo Dara nia istoria ne’ebe interesante tebes. Saudozu ne’e nia familia: aman, tiu mate hotu iha koloniál Portugez sira nia liman tan hola parte iha Masakre Bebui tinan 1959, familia balun desterra ba Angola, balun dadur iha Viqueque”, konta Saky iha lansamentu obra ne’e iha AMRT, 19/07 foin lalais ne’e.

Autor ne’e mos hakle’an liu tan katak istoria sira ne’ebe nia halibur ne’e bele inspira no motiva tanba saudozu molok mate hatudu nia firmeza iha nia prinsipiu ne’ebe moris nanis ona iha nia neon.

“saudozu nia prinsípiu mak “imi bele oho ha’u, maibé Timor sei ukun-rasik-an. Rende ha’u la-rende, ita mate atu ema seluk sei ukun-an. Pátria ou morte! A Nossa vitória é certa! A luta continua”, hateten Carlos da Silva-Saky.

Eskritór ne’e mos publika, dala barak, ona konaba saudozu nia istória iha artigu sira hanesan trazedia familia Carvalho husi 1959-1999.

“ha’u hamosu fila fali hanoin ida ba nia artigu rasik, hodi bele desenvolve sai fali ba livru ida no hahu hala’o peskiza iha tinan 2012 atu halibur informasaun, rekolha dadus no referensia bibilografiku no intervista ho fonte principal sira ne’ebé identifika ona, sasin no família saudozu Komadante Lobo-Dara nian”, esplika eskritór ne’e.

Iha Livru ne’e mos haktuir katak saudozu Lobo Dara asumi knar nu’udar Primeiru komandante iha rejiaun Liquiça. Bainhira komandu da luta haruka atu fila ba Viqueque hanesan saudozu nia rai moris fatin,maibe saudozu lakohi atu fila no kontinua avansa ba fronteira hodi satan invazaun hodi sai kolaboradór setór fronteira norte nian. Entretantu iha fulan outubru 1975 saudosu hetan kanek iha kampu batalla bainhira estilasu kona.

Iha lansamentu ne’e, autor entrega mos ezemplar ida ba AMRT, patrocinador prinsipal ne’ebe apoia finansialmente hodi konklui obra istórika ida ne’e.

Diretór ARQUIVU E MUSEU DA RESISTÊNCIA TIMORENSE ( AMRT), Antoninho Baptista Alves  “HAMAR” hateten katak AMRT apoia osan 3 mil resin hodi konklui obra ne’e, produsaun no serimonia lansamentu refere.

“livru hanesan pasaporte aprendizagem ba jerasaun foun sira, no AMRT mos nakloke atu foin sa’e sira bele asesu ba livru istória sira atu nune’e bele kontinua obra sira ne’ebe husik hela”, hateten HAMAR.

Rezistente ne’e mos agradese ba inisiativa autor nian ne’ebe hakarak hakerek livru ne’e, hodi bele inspira sidadaun sira nia vontade atu hahoris tan obra foun ruma.

Reportagem : Mário da Cruz (Kontributór) & Eva Ximenes (Revizora)

 2,892 Tatal Lee,  2 Views Today